Chỉ số huyết áp mắt cá chân - cánh tay (viết tắt là ABI) là tỉ số giữa huyết áp tâm thu khi đo ở mắt cá chân so với huyết áp tâm thu đo ở cánh tay. Chỉ số này là bình thường > 1. Có thể sử dụng một đầu dò Doppler để đo huyết áp ở mắt cá chân nếu khó bắt mạch ở vị trí này.

Chỉ số ABI thấp (≤ 0,90) gợi ý bệnh động mạch ngoại biên. Bệnh động mạch ngoại biên có thể được phân loại là nhẹ (chỉ số ABI 0.71 đến 0.90), trung bình (0.41 đến 0.70), hoặc nặng (≤ 0.40). Chỉ số ABI cao (> 1,30) có thể gợi ý các động mạch ở chân không có khả năng đàn hồi (như xảy ra trong bệnh xơ vữa động mạch Mönckeberg khi thành động mạch bị vôi hóa nhiều).

Huyết áp và tần số tim được đo ở tư thế nằm ngửa, tư thế ngồi và tư thế đứng. Mỗi khi thay đổi tư thế, nên chờ 1 phút trước khi đo huyết áp. Bình thường, huyết áp thay đổi ≤ 10 mmHg giữa mỗi lần thay đổi tư thế. Sự thay đổi này có thể lớn hơn một chút ở người già do giảm tính đàn hồi thành mạch.

Thông thường, trong khi hít vào, huyết áp tâm thu có thể giảm không quá 10 mmHg và tần số tim sẽ nhanh lên để bù trừ. Sự giảm huyết áp tâm thu nhiều hơn 10 mmHg hoặc mạch nẩy yếu hơn trong khi hít vào được gọi là mạch đảo. Mạch đảo gặp trong:

Trong thì hít vào, áp suất âm trong khoang lồng ngực làm tăng máu tĩnh mạch trở về và làm tăng đổ đầy thất phải. Do đó, vách liên thất bị đẩy nhiều hơn về phía đường ra thất trái, gây ra giảm cung lượng tim và hậu quả là huyết áp giảm. Hiện tượng này xảy ra rõ rệt hơn trong các bệnh lý làm tăng cao áp suất âm trong khoang lồng ngực (ví dụ hen phế quản) hoặc các bệnh lý làm giảm đổ đầy thất phải (ví dụ tình trạng ép tim, bệnh cơ tim), hoặc các bệnh lý cản trở đường ra thất phải (ví dụ tắc động mạch phổi).

Xác định mạch đảo bằng cách: bóp hơi vào băng cuốn huyết áp cho đến khi cao hơn mức huyết áp tâm thu, sau đó xả hơi rất chậm (ví dụ xả ≤ 2 mm Hg cho mỗi nhịp tim). Vừa xả băng cuốn, vừa quan sát bệnh nhân thở, đồng thời chú ý nghe tiếng đập Korotkoff. Ghi nhớ mức áp lực khi nghe thấy tiếng đập Korotkoff đầu tiên lúc bệnh nhân ở thì thở ra (lưu ý là chỉ ở thì thở ra). Tiếp tục xả hơi băng cuốn cho đến khi nghe được tiếng đập Korotkoff đều đặn ở cả thì hít vào và thì thở ra. Ghi nhớ mức áp lực ở thời điểm này. Lấy mức áp lực lúc đầu trừ đi mức áp lực lúc sau. Sự chênh lệch giữa hai mức áp lực nói ở trên sẽ là trị số mạch đảo (đơn vị là mmHg).

Mạch đập ở chi trên và chi dưới theo nhịp đồng điệu và cường độ tương đương. Có thể nhận biết được mức độ đàn hồi thành mạch. Sự mất mạch có thể gợi ý bệnh lý động mạch (ví dụ xơ vữa động mạch) hoặc tắc động mạch hệ thống. Bắt mạch ngoại biên có thể khó ở những bệnh nhân béo phì hoặc cơ bắp khỏe. Hiện tượng mạch nẩy mạnh sau đó chìm sâu là do dòng máu trong động mạch bị thoát đi quá nhanh (ví dụ gặp trong thông động tĩnh mạch hoặc hở van động mạch chủ). Mạch nẩy nhanh và mạnh gặp trong cường giáp và tình trạng tăng chuyển hóa; mạch nẩy chậm và yếu gặp trong suy giáp. Nếu mạch ngoại biên hai bên nẩy không tương đương nhau, nên dùng ống nghe để nghe mạch. Nếu nghe thấy tiếng phụt (bruit) mạnh, có thể mạch đã bị hẹp.

Quan sát, sờ và nghe mạch cảnh hai bên có thể gợi ý một số bệnh cụ thể. Tuổi cao và tình trạng xơ vữa có thể dẫn đến thành mạch bị xơ cứng, làm mất đi các triệu chứng đặc hiệu khi thăm khám. Ở trẻ rất nhỏ, mạch cảnh có thể bình thường, kể cả khi hẹp chủ nặng.

Dùng ống nghe để nghe động mạch cảnh có thể giúp phân biệt tiếng phụt (bruit) do hẹp động mạch cảnh với tiếng thổi (murmur) lan từ tim tới. Tiếng thổi (murmur) có nguồn gốc từ tim và các động mạch lớn (động mạch chủ), thường to hơn khi nghe ở vùng cao xương ức và nhỏ dần khi nghe về phía cổ. Tiếng phụt (bruit) có âm sắc cao hơn tiếng thổi, chỉ nghe thấy khi đặt ống nghe trên các động mạch vừa và nhỏ, và thường nghe thấy ở nông hơn. Tiếng phụt do hẹp động mạnh cần được phân biệt với tiếng rung tĩnh mạch (venous hum). Khác với tiếng phụt do hẹp động mạch, tiếng rung tĩnh mạch thường nghe thấy liên tục và rõ nhất khi bệnh nhân ngồi hoặc đứng. Tiếng rung tĩnh mạch thường mất đi khi ép tĩnh mạch cảnh trong cùng bên.

Tĩnh mạch